Τι Είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή;

Ποια είναι αυτή η τόσο βασανιστική διαταραχή που εμφανίζεται συνήθως κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, που “αναγκάζει” ενήλικες και παιδιά να εκδηλώνουν ιδεοληψίες και καταναγκασμούς που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά τους.

Η συγκεκριμένη διαταραχή χαρακτηρίζεται από ένα έντονο και δυσάρεστο αίσθημα αμφιβολίας. Για τον λόγο αυτό αναφέρεται διεθνώς ως η ασθένεια της αμφιβολίας και εκδηλώνεται με:

Ιδεοληψίες

ανεπιθύμητες αρνητικές σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις, οι οποίες εισβάλλουν στη συνείδηση του ατόμου, εκείνο δεν μπορεί να απαλλαγεί από αυτές, και του δημιουργούν ένα αίσθημα απειλής και φόβου. Όσο δε το άτομο προσπαθεί να τις αποβάλει, τόσο αυτές πολλαπλασιάζονται.

Καταναγκασμούς – καταναγκαστικές πράξεις: πράξεις στις οποίες καταφεύγει το άτομο για να διώξει την απειλή που αισθάνεται. Οι πράξεις αυτές μπορεί να είναι ορατές (γίνονται με το σώμα και μπορεί κάποιος να τις παρατηρήσει) ή νοερές (γίνονται, δηλαδή, στο μυαλό).

Πρόκειται για μια χρόνια, σταδιακά επιδεινούμενη και ιδιαίτερα βασανιστική διαταραχή, που μπορεί να εκδηλωθεί οποιαδήποτε στιγμή στη διάρκεια της παιδικής ή της ενήλικης ζωής σε άτομα που έχουν προδιάθεση. Φαίνεται όμως ότι και ψυχοπιεστικά γεγονότα στη ζωή του ατόμου (αρρώστιες, θάνατοι αγαπημένων προσώπων, ανεργία, εγκυμοσύνη), μπορούν να επισπεύσουν την εκδήλωση της διαταραχής σε ευάλωτα άτομα.

Η διαταραχή σπάνια γίνεται αντιληπτή στα πρώτα της στάδια. «Η παθολογική αμφιβολία είναι το πιο ισχυρό τέχνασμα της διαταραχής στην προσπάθειά της να κυριαρχήσει στο άτομο. Αφού εντοπίσει το θύμα της σε μια ευάλωτη στιγμή, το ποτίζει με μια ενοχλητική αίσθηση αμφιβολίας, κάνοντας το να νιώθει ότι πραγματικά κινδυνεύει άμεσα, όταν στ’ αλήθεια δεν υπάρχει πραγματικός λόγος ανησυχίας. Και αν δεν έσβησα το μάτι της κουζίνας, και αν δεν έβγαλα το σίδερο από την πρίζα και το σπίτι πιάσει φωτιά, και αν χτύπησα εκείνη την έγκυο καθώς περνούσα και δεν το κατάλαβα; Αυτές είναι σκέψεις (ιδεοληψίες) ενός ατόμου με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που βασανίζεται από ένα αίσθημα αμφιβολίας αλλά και επικείμενης απειλής για τη δική του ασφάλεια ή των άλλων. Όταν η διαταραχή μπει στη ζωή του ατόμου, αυτό παύει να νιώθει σίγουρο για το τι αποτελεί πραγματικό κίνδυνο και τι όχι. Αμφιβάλλει δηλαδή για την ίδια του την κρίση. Βρίσκεται σε μια κατάσταση ψυχολογικής ομηρίας, γίνεται όμηρος του ίδιου του του εαυτού.»

Προειδοποιητικά σημάδια της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

• Κάνει επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις του τύπου: «Αλλά τι θα γίνει αν…»
• Αναζητεί επιβεβαίωση και καθησυχασμό συνεχώς και δείχνει να μην πείθεται εύκολα
• Είναι τελειοθηρικό
• Αδυνατεί να ολοκληρώσει τις σχολικές του εργασίες
• Αποφεύγει αντικείμενα και καταστάσεις που δεν το απασχολούσαν πριν
• Έχει ανάγκη να είναι 100% βέβαιος, -η
• Υπερβάλλει ως προς κάποιες καθημερινές πράξεις
• Καθυστερεί και αργοπορεί
• Παρουσιάζει ανεξήγητες αλλαγές στην εξωτερική του εμφάνιση (ένας ερεθισμός στα χέρια του που επιμένει μπορεί να υποδηλώνει ότι το παιδί πλένει υπερβολικά τα χέρια του κρυφά)
• Κάνει τα πράγματα με ασυνήθιστο και παράξενο τρόπο (μετράει τις πλάκες του πεζοδρομίου, αποφεύγει να πατήσει πάνω στις γραμμές, κάθεται και σηκώνεται επανειλημμένα μέχρι να
• νιώσει «εντάξει»)
• Ακολουθεί πλάγιους και συχνά δύσκολους τρόπους όταν κάνει κάτι
• Είναι μυστικοπαθής
• Αναστατώνεται όταν διακόπτεται
• Απολογείται και ομολογεί άνευ σημασίας «κακές» πράξεις

Διάγνωση

Η διάγνωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής γίνεται μόνο από τους ειδικούς της ψυχικής υγείας, δηλαδή από ψυχίατρο, παιδοψυχίατρο ή κλινικό ψυχολόγο. Οι μέθοδοι θεραπείας είναι δύο: λήψη φαρμακευτικού σκευάσματος και ψυχοθεραπεία.

Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία έχει διαπιστωθεί ότι ωφελεί σημαντικά, καθώς διδάσκει νέους και αποτελεσματικούς τρόπους για να αντιμετωπίζονται οι ιδεοληψίες και οι καταναγκαστικές πράξεις. Συγκεκριμένα, στη θεραπεία αυτή το άτομο μαθαίνει να έρχεται αντιμέτωπο με τους φόβους του μέσω μια ψυχολογικής μεθόδου η οποία ονομάζεται Έκθεση με Παρεμπόδιση της Αντίδρασης ( Ε.μΠ.Α). Πρόκειται για μια μέθοδο που περιλαμβάνει α) τη σταδιακή και επαναλαμβανόμενη Έκθεση του ατόμου στις καταστάσεις που τον απειλούν και β) την Παρεμπόδιση της Αντίδρασης, δηλαδή, των καταναγκαστικών πράξεων. Η έκθεση ενδέχεται να γίνει και σε πραγματικές συνθήκες. Ο θεραπευτής, όταν ολοκληρωθεί η θεραπεία, μπορεί να διδάξει στον θεραπευόμενο τεχνικές πρόληψης πιθανής υποτροπής στο μέλλον.

Κλασικοί τύποι ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής

• Οι ιδεοληψίες της Παθολογικής Αίσθησης Ευθύνης και των Καταναγκασμών Επανελέγχου
• Οι ιδεοληψίες Καθαριότητας ή Μόλυνσης και των Καταναγκασμών Καθαριότητας ή Απολύμανσης
• Οι ιδεοληψίες Συμμετρίας και οι καταναγκασμοί Συμμετρίας και Οργάνωσης
• Ο τύπος των Βίαιων, Σεξουαλικών ή Θρησκευτικών Ιδεοληψιών και των Νοερών Καταναγκασμών και Καταναγκασμών Καθησυχασμού

Εργαστήρι Λογοθεραπείας Άννα Χούρλια

Ειδικευόμαστε σε ειδικές διαταραχές ενηλίκων και παιδιών. Επικοινωνήστε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες.