Γονείς: Πως να Διαχειρίζεστε τη Σημαντική Μετάβαση των Παιδιών σας στην Εφηβεία

Τα εφηβικά χρόνια αποτελούν μυστήριο για τους γονείς. Τα μέχρι πρότινος συνετά παιδιά, αρχίζουν και γίνονται αφηρημένα ή έχουν διάφορες απότομες, απόλυτες και ενίοτε άγριες διαθέσεις. Οι, μέχρι πριν λίγο καιρό, ψύχραιμοι έφηβοι, οδηγούν πλέον επικίνδυνα τα αυτοκίνητα τους ή υποβάλλουν τους εαυτούς στους σε επικίνδυνα ρίσκα.

Το τελευταίο διάστημα όλο και νέες έρευνες έρχονται στην επιφάνεια, οι οποίες παρέχουν εξηγήσεις για κάποια από αυτά τα μυστήρια της εφηβείας. Οι απεικονίσεις του εγκεφάλου παραθέτουν διάφορα είδη δεδομένων που μπορούν να βοηθήσουν τις υποθέσεις και επιβεβαιώνουν την περιγραφή των συμπεριφορών των εφήβων και των συναισθημάτων τους. Δεκάδες σύγχρονες πολυετείς μελέτες έχουν μελετήσει την εφηβική ανάπτυξη μέσα στο χρόνο, αντί να συγκρίνουν το σύνολο των εφήβων σε ένα μόνο χρονικό σημείο.

Η νέα προοπτική έρευνα αλλάζει τις απόψεις των επιστημόνων σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζουν οι γονείς στην εφηβεία των παιδιών.

Πόσο πρέπει να εμπλέκεται ο γονέας;

Ενώ παλαιότερα, η εφηβεία θεωρείται ως μία περίοδος όπου οι γονείς έκαναν ένα βήμα πίσω, τώρα θεωρείται όλο και περισσότερο ως μια ευκαιρία να μείνουν σε σχέση και συναισθηματικά συνδεδεμένοι με τους εφήβους.

Η έρευνα καθιστά δυνατή την αναγνώριση τεσσάρων σημαντικών φάσεων στην ανάπτυξη των πνευματικών, κοινωνικών και συναισθηματικών δεξιοτήτων που οι περισσότεροι έφηβοι θα δοκιμάσουν σε διάφορες ηλικίες.

Οι έφηβοι δεν μπορούν να επιβιώσουν συναισθηματικά χωρίς την επικοινωνία με τους γονείς τους.

Η συμβολή και η στήριξη των γονιών στη διαδικασία της εφηβείας είναι πολύ σημαντική και για αυτό το σκοπό τα κανάλια επικοινωνίας γονέων εφήβων θα πρέπει να είναι συνέχεια ανοιχτά.

Οι γονείς θα πρέπει να λαμβάνουν όλα αυτά υπόψη και να δείχνουν κατανόηση όταν τα έφηβα παιδιά τους δείχνουν να είναι μη συνεργάσιμα ή/και συνεχώς κριτικά απέναντί τους και κακόκεφα.

Παρόλο που τελική αποστολή των εφήβων είναι να ανεξαρτητοποιηθούν από τους γονείς τους κατά τη διαδικασία της εφηβείας, ταυτόχρονα θα πρέπει να γνωρίζουν και να νιώθουν ότι η οικογένειά τους αποτελεί ένα μόνιμο ασφαλές καταφύγιο όταν το χρειαστούν. Οι έφηβοι δεν μπορούν να επιβιώσουν συναισθηματικά χωρίς την επικοινωνία με τους γονείς τους. Η συμβολή και η στήριξη των γονιών στη διαδικασία της εφηβείας είναι πολύ σημαντική και για αυτό το σκοπό τα κανάλια επικοινωνίας γονέων εφήβων θα πρέπει να είναι συνέχεια ανοιχτά.

Διατήρηση καναλιών επικοινωνίας

Μερικά πράγματα τα οποία μπορείτε να κάνετε ως γονείς ώστε τα κανάλια επικοινωνίας να διατηρούνται ανοιχτά είναι:

• Να ακούτε προσεκτικά τόσο τα σημαντικά όσο και τα ασήμαντα πράγματα που έχουν να πουν τα παιδιά σας. Εάν σας θεωρούν καλούς ακροατές για τα πάντα, είναι πολύ πιο πιθανό σας να μιλούν και για τα σοβαρά ζητήματα που τους απασχολούν.
• Όταν το παιδί μιλάει να δίνετε την απόλυτη προσοχή σας και να αποφύγετε να κάνετε κάτι άλλο την ίδια στιγμή.
• Εάν δεν μπορείτε να δώσετε την προσοχή σας μία δεδομένη στιγμή εξηγείστε γιατί και ρωτήστε εάν μπορείτε να συζητήσετε το θέμα κάποια άλλη στιγμή.
• Ρωτήστε διευκρινιστικές ερωτήσεις αλλά με προσοχή ώστε να μη φανεί ότι κρίνετε. Εάν καταλάβετε ότι οι ερωτήσεις σας εκλαμβάνονται ως κριτική σταματήστε.
• Θεωρείστε αναμενόμενο ότι το παιδί σας θα αλλάζει τη γνώμη του/της συχνά. Είναι μέρος των δοκιμών της/του για ανεξαρτησία. Αποφύγετε να σχολιάσετε τυχών ασυνέπειες στα λεγόμενά του/της.
• Εκφράστε ενδιαφέρον και προσφέρετε την ενθάρρυνσή σας σχετικά με τις δραστηριότητές του/της.
• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να φέρει σπίτι τους φίλους του. Αυτό οικοδομεί την αυτοεκτίμησή του και σας βοηθά να καταλάβετε καλύτερα τόσο το παιδί σας όσο για τις αλληλεπιδράσεις που έχει με τους/τις φίλους/ες του/της.
• Προσπαθήστε να δείξετε ανοιχτοί στη συζήτηση θεμάτων σεξουαλικότητας. Αυτό θα το βοηθήσει να ξεχωρίσει την κατάλληλη από την ακατάλληλη σεξουαλική συμπεριφορά και θα μειώσει την ένταση σε σχέση με το θέμα. Οι περισσότεροι γονείς αντιμετωπίζουν δυσκολία στη συζήτηση ζητημάτων σεξουαλικότητας με τα παιδιά τους αλλά εσείς προσπαθήστε να είστε ανοιχτοί στη συζήτηση και βοηθητικοί.
• Να αναμένετε ότι θα υπάρχει επαναστατική συμπεριφορά. Είναι σημάδι ότι το παιδί σας πειραματίζεται με την ανεξαρτησία του και δεν έχει σχέση μαζί σας. Ίσως να μη σας αρέσει ο τρόπος που ντύνεται, η μουσική που ακούει ή ακόμα το ακατάστατο δωμάτιο. Θα νιώσετε όμως σίγουρα λιγότερο ενοχλημένοι εάν γνωρίζετε ότι ο λόγος που συμβαίνουν αυτά είναι λόγω της εξελικτικής διαδικασίας ανεξαρτητοποίησης και όχι η σκόπιμη αυθάδεια.
• Μην παίρνετε προσωπικά τις αλλαγές της διάθεσης την κακοκεφιά και τον εγωισμό. Αυτά έχουν να κάνουν περισσότερο με το στρες την διαχείριση της αλλαγής από παιδί σε ενήλικα και σχεδόν καθόλου μαζί σας.
• Σκεφτείτε ότι μπορείτε να ανεχτείτε τη συμπεριφορά του παιδιού σας χωρίς να συμφωνείτε μαζί της και χωρίς κατ ανάγκη να την εγκρίνετε. Δείξετε ότι έχετε όρια ανοχής λόγω κατανόησης.
• Φυλάξετε την ενέργειά σας για πραγματικά καταστροφικές συμπεριφορές.
• Αφιερώστε λίγο χρόνο μόνος ή μόνη με το παιδί σας. Ρωτήστε το πώς θα πάνε τα πράγματα στη ζωή της και απλά ακούστε. Δεν χρειάζεται να πείτε κάτι εάν δεν σας ζητηθεί ή εάν δεν νιώθετε ότι έχετε κάτι χρήσιμο να πείτε.
• Δώστε ελευθερία αλλά θέστε όρια. Οι έφηβοι δεν είναι παιδιά αλλά ούτε και ενήλικες. Δεν μπορούν να διαχειριστούν την ελευθερία ενός ενήλικα. Από την άλλη, μην τους περιορίζετε όπως τα πιο μικρά παιδιά με την δικαιολογία ότι θέλετε να είστε ίσοι απέναντί τους. Προσφέρετε αρκετή ελευθερία ώστε να να νιώθουν ότι προχωρούν σταδιακά προς την ανεξαρτησία αλλά όχι τόση όση να νιώθουν ανεξέλεγκτοι.
• Να είστε ειλικρινείς όταν οι έφηβοι εκφράζουν ενδιαφέρον για δύσκολα ζητήματα της ζωής (π.χ. ασθένειες προσώπων κ.λ.π.). Οι έφηβοι δεν είναι παιδιά, απεχθάνονται τον υπερπροστατευτισμό, και θα πρέπει να μάθουν, σταδιακά και ελεγχόμενα, και για ζητήματα που απασχολούν τους ενήλικες. Μην προσπαθείτε να τα προστατέψετε από τα πάντα. Το τελευταίο πράγμα που θέλετε είναι να μεγαλώσετε αφελής ενήλικες.
• Εξηγείστε τις αποφάσεις σας. Ακόμα και όταν πρόκειται για κανόνες του σπιτιού, εξηγείστε γιατί τους θέτετε. Μην χρησιμοποιείτε φράσεις όπως “Επειδή έτσι είπα”. Εάν δεν θέλετε, για παράδειγμα, να τους επιτρέψετε να κάνουν κάτι εξαιτίας της ανησυχίας σας για την ασφάλειά τους εξηγείστε τους το αναλυτικά. Δείτε το σαν μια ευκαιρία να τους δείξετε πώς σκέφτονται και κρίνουν οι ενήλικες.
• Αφήστε να κάνουν λάθη. Πάντοτε με προσοχή για την ασφάλειά τους. Είναι μέρος της διαδικασίας διαμόρφωσης της κρίσης τους. Πάντοτε κρίνετε την σοβαρότητα μιας κατάστασης πριν αφήσετε λάθη να γίνουν.
• Αποδεκτείτε ότι θα υπάρξουν στιγμές που θα νιώσετε εκτεθειμένοι στον υπόλοιπο κόσμο από την συμπεριφορά του παιδιού σας και μην υπερβάλλετε. Οι έφηβοι/έφηβες ίσως να φορέσουν ακατάλληλα ρούχα, και θα συμπεριφερθούν με ανωριμότητα σε κάποιες περιπτώσεις. Επιμείνετε στην συμπεριφορά που δημιούργησε το πρόβλημα και μην υπεραντιδράσετε.

Λογοθεραπεία στη Λάρισα

Το Εργαστήρι Λογοθεραπείας Άννα Χούρλια παρέχει θεραπευτικές υπηρεσίες για παιδιά και ενήλικες. Επικοινωνήστε μαζί μας για περισσότερες πληροφορίες.